بررسی و تحلیل تقابل های عرفانی در غزلیات عطار

چکیده: متناقض نما به عنوان یکی از ویژگی های بارز کلام عطار، برآمده از تجربیات و مکاشفات عمیق درونی اوست که در پی فراتررفتن او از دنیای مادی و مواجه با حقایق برتر به دست می آید. گستره ی عرفان عطار بسیاری از حقایقی را که ما آن ها را در تضاد هم می بینیم درکنار هم تعریف می کند و زبان عرفان که گویای ناب ترین لحظات عارف است در پی خصلت متناقض نمای تجربه ی عرفانی، پارادوکسیکال می شود. به این ترتیب تأمل در ژرفای این تقابل هاو تناقض ها و روابط دوسویه ی آنان، مارا به حقیقت عرفان عملی عطار نیز نزدیک تر می کند. غزلیات عطار، یکی از جامع ترین منابع، به لحاظ برخورداری از انوع مضامین عرفانی است و این منبع دربردارنده ی تقابل ها ومتناقض های زبانی و عرفانی بسیاری است. براساس پژوهش حاضر که 10متناقض نمای عرفانی از جمله تقابل های«غم و شادی»، «درد و درمان»، «حیرت و یقین» و... بررسی شده است، روابط طرفین تقابل در 8گروه قابل تقسیم بندی است. اَشکال این پارادوکس ها به صورت های: حضور هم زمان دوطرف تقابل در شخصیت انسان کامل، عین هم شدن طرفین، حرکت دایره وار سویه های متناقض نما، رابطه ی طولی(لازم وملزوم)آنان، تحول معنایی یکی از طرفین و برتری آن بر طرف دیگر، تضاد طرفین، گذر از هر دو طرف برای درک حقیقت عرفان، یکسانی طرفین در نظر عارف، قابل ملاحظه است.